Áp-đia

 

Sự đoán phạt Ê-đôm
Người Ê-đôm

 

 

Ê-đôm là dãy núi đá ở phía Ðông thung lũng A-ra-bi, từ Bắc tới Nam chừng 100 dặm, và từ Ðông qua Tây chừng 20 dặm. Có nhiều dòng nước và nhiều đồng cỏ. Thủ đô là Sela (Petra), ở trên một ghình đá dốc thẳng, xa tít trong hóc núi, và nhìn xuống một thung lũng đẹp đẽ lạ lùng. Người Ê-đôm thường kéo đi viễn chinh, rồi lui về những thành trì cao ngất trong hẽm núi, không ai chiếm nổi.

Người Ê-đôm là dòng dõi của Ê-sau, và như vậy, là bà con của dân Do-thái; nhưng họ bao giờ cũng là kẻ thù sâu cay của dân Do-thái để vĩnh cửu hóa mối thù giữa Ê-sau và Gia-cốp (Sáng thế ký 25:23; 27:41). Họ không cho Môi-se đi qua (Dân số ký 20:14-21), và luôn luôn sẵn sàng giúp đỡ đạo quân nào tấn công dân Do-thái.

 

Niên hiệu của lời tiên tri nầy

Sở dĩ có lời tiên tri nầy là vì thành Giê-ru-sa-lem đã trải qua một cơn cướp phá, có người Ê-đôm dự phần. Có bốn lần cướp phá như vậy:

1.    Dưới đời trị vì của Giô-ram (850-843 T.C.). Xem II Sử ký 21:8, 17; A-mốt 1:6.

2.    Dưới đời trị vì của A-ma-xia (803-775 T.C.). Xem II Sử ký 25:11, 12, 23, 24.

3.    Dưới đời trị vì của A-cha (741-726 T.C.). Xem II Sử ký 28:16-21.

4.    Dưới đời trị vì của Sê-đê-kia (597-586 T.C.). Xem II Sử ký 36:11-21; Thi Thiên 137:7.

Có nhiều ý kiến khác nhau về Áp-đia luận đến cuộc cướp phá nào trong 4 cuộc trên đây.

Vì có ghi chép sự "hủy diệt" Giu-đa (câu 11-12), nên lời tiên tri nầy thường được kể là thuộc về đời trị vì của Sê-đê-kia, là lúc Giê-ru-sa-lem bị quân Ba-by-lôn thiêu hủy (568 T.C.).

Những khúc Kinh Thánh khác dự ngôn sự đoán phạt Ê-đôm là: Ê-sai 34:5-15; Giê-rê- mi 19:7-22; Ê-xê-chi-ên 25:12-14; 35:1-15; A-mốt 1:11-12.

 

Lời tiên tri được ứng nghiệm

Áp-đia nói tiên tri rằng Ê-đôm sẽ "bị diệt đời đời" và "sẽ như vốn không hề có" (câu 10, 16, 18); rằng một phần sót của Giu-đa sẽ được cứu, và Nước Ðức Chúa Trời của Giu-đa sẽ toàn thắng (câu 17, 19, 21).

Trong vòng 4 năm sau khi Giê-ru-sa-lem bị thiêu hủy, thì Ê-đôm bị tấn công và hoang vu (582 T.C.) bởi quân Ba-by-lôn mà họ đã giúp đánh Giê-ru-sa-lem. Người Nabathéens chiếm Ê-đôm. Số ít người Ê-đôm còn sót lại phải cư ngụ vỏn vẹn một miền ở phía Nam xứ Giu-đa, tại đó họ tồn tại 4 thế kỷ và cứ tích cực thù nghịch dân Giu-đa. Năm 126 T.C., họ bị khắc phục bởi Giăng Hyracanus, một quan trưởng của phái Macchabée, bắt buộc phải chịu phép cắt bì, rồi sáp nhập quốc gia Do-thái. Khi xứ Pa-lét-tin (Do-thái) bị quân Rô-ma chiếm (năm 63 T.C.), thì chi tộc Hê-rốt, một dòng họ Ê-đôm (Y-đu-mê), được đặt lên cai trị người Do-thái. Ðó là những người Ê-đôm cuối cùng. Khi Giê-ru-sa-lem bị phá hủy, năm 70 S.C., thì người Ê-đôm cũng biến mất khỏi lịch sử.