Giaùo Só William Charles Cadman

Taïp chí The Alliance Weekly soá cuoái naêm 1950 coù ñaêng moät baøi tieåu söû coá Muïc sö William Charles Cadman, toùm taét nhö sau:

"Moät giaùo só can tröôøng, moät nhaø tieân phong vaø ngöôøi xaây döïng Hoäi Thaùnh cuûa Chuùa Cöùu Theá vöøa chaám döùt coâng lao treân ñaát vaø veà vôùi Chuùa, nôi maø thaùnh Phao-loâ ngaøy xöa noùi laø toát hôn ôû döôùi ñaát nhieàu.

Treân quan ñieåm cuûa loaøi ngöôøi, Hoäi Truyeàn Giaùo vaø Hoäi Thaùnh taïi Ñoâng Döông ngaøy 7 thaùng 12 naêm 1948 vöøa qua ñaõ maát ñi Muïc sö William Charles Cadman. Coâng nghieäp cuûa vò muïc sö naøy thaät taän tuî vaø keát quaû raát to lôùn, nhaát laø cô sôû aán loaùt Tin Laønh taïi Haø-noäi thaønh laäp töø naêm 1918, ñaây laø cô quan ñaõ ñoùng goùp vaøo vieäc truyeàn baù Phuùc AÂm cho vuøng ñaát roäng vaø chöa ai khai phaù cuõng nhö vieäc taêng tröôûng vaø phaùt trieån Hoäi Thaùnh noùi chung taïi Ñoâng döông.

Muïc sö Cadman sinh taïi Rotherhithe, Luaân-ñoân, Anh quoác ngaøy 4 thaùng tö naêm 1883. Thôøi thanh nieân oâng Cadman ñaõ laøm ngheà in. Naêm 1904, oâng tin nhaän Chuùa, vaø ñöôïc Chuùa keâu goïi phuïc vuï Ngaøi. OÂng ñaõ hoïc taïi Tröôøng Kinh Thaùnh Cao Ñaúng Toronto, sau ñoù sang Hoa-kyø hoïc taïi Vieän Ñaøo Taïo Giaùo só Nyack, vaø toát nghieäp naêm 1910.

Thaùng Chín naêm 1910 oâng leân ñöôøng sang Nam Hoa laøm giaùo só, nhöng sau boán naêm, oâng ñaõ xuoáng Ñoâng döông nhö moät trong nhöõng giaùo só tieân phong taïi vuøng naøy. Ngaøy 27 thaùng Baåy naêm 1915, oâng Cadman keát hoân vôùi coâ Grace Hazenberg vaø sang Vieät-nam. OÂng baø Cadman chæ coù moät con gaùi teân laø Agnes, laâm beänh cheát vaøo luùc saùu tuoåi.

Baø Cadman nhuõ danh laø Grace Hazenberg, sinh ngaøy 27 thaùng Chín, 1876 taïi Fulton, thuoäc bang Illinois Hoa-kyø. Thôøi thô aáu cuûa baø ôû vôùi cha meï laø giaùo só taïi Nam Phi. Baø toát nghieäp cöû nhaân taïi Nam Phi, sau ñoù veà Toronto, Canada hoïc vaø toát nghieäp Cao hoïc veà Kinh Thaùnh.

Khi ñeán Ñaø-naüng, luùc ñoù goïi laø Tourane, oâng baø Cadman ñaõ ra coâng hoïc tieáng Vieät gaàn moät naêm, nhöng chính quyeàn thôøi aáy gaây khoù khaên neân laïi phaûi veà Trung Hoa maáy thaùng vaø muøa thu naêm 1916 môùi trôû sang Ñaø-naüng. Vöøa hoïc tieáng Vieät, oâng baø Cadman vöøa ñi truyeàn giaùo trong vuøng Hoäi-an vaø Hueá. Cuõng trong naêm 1916 oâng baø Cadman ra Haø-noäi. Thoaït tieân thueâ nhaø giaûng Tin Laønh ôû phoá Haøng Ñaøo. Sau moät thôøi gian laïi thueâ moät nhaø khaùc taïi Caàu Goã. Sang naêm 1917, oâng baø Cadman tìm ñöôïc moät mieáng ñaát ngay taïi trung taâm thaønh phoá Haø-noäi. Mieáng ñaát naøy hieän giaùp chôï Haøng Da vaø ôû phoá Ngoõ Traïm. Taïi mieáng ñaát naøy, Muïc sö Cadman ñaõ xaây döïng cô sôû goàm moät nhaø thôø, moät nhaø aán loaùt vaø nhieàu nhaø cöûa daønh cho giaùo só vaø muïc sö phuïc vuï cö nguï cho ñeán hieän nay. Ñaây cuõng laø trung taâm phoå truyeàn Tin laønh treân khaép mieàn Baéc.

Sau khi mua cô sôû taïi Haø-noäi, oâng baø Cadman baét tay ngay vaøo vieäc phieân dòch Kinh Thaùnh vaø phaùt haønh saùch baùo phoå truyeàn Tin-laønh. OÂng baø Cadman ñaõ tieáp xuùc vaø laøm quen vôùi nhieàu ngöôøi trí thöùc Vieät-nam keå caû nhaø vaên Phan Khoâi vaø hoïc giaû Hoa Baèng Hoaøng Thuùc Traâm. Chính caùc hoïc giaû naøy ñaõ giuùp baø Cadman trong vieäc hieäu ñính baûn Kinh Thaùnh tieáng Vieät vaø in taïi Trung Hoa naêm 1925 vaø phaùt haønh taïi Vieät Nam. Cuoán Kinh Thaùnh naøy vaãn coøn ñöôïc söû duïng treân toaøn coõi Vieät-nam vaø nhieàu nöôùc treân theá giôùi trong voøng ngöôøi Vieät. Giaùo só E. F. Irwin trong soá baùo Alliance Weekly ngaøy 1 thaùng Saùu naêm 1946 ñaõ vieát veà cuoán Kinh Thaùnh tieáng vieät keå treân nhö sau:

"Cuoán Kinh Thaùnh tieáng An nam laø moät coâng trình kæ nieäm coâng khoù trung tín vaø kieân trì cuûa baø Cadman. Cuoán naøy toán heát möôøi naêm ñeå phieân dòch sang tieáng Vieät, vôùi coâng khoù vaø vaên taøi cuûa nhieàu ngöôøi, nhöng baø Cadman ñaõ ñaûm nhieäm phaàn lôùn nhaát vaø khoù khaên nhaát. Veà phöông dieän vaên chöông, nhieàu hoïc giaû ñöông thôøi ñaõ ca ngôïi baûn Kinh Thaùnh naøy, vì cho ñeán naêm 1925 quoác ngöõ vaãn chöa phoå thoâng vaø ngöôøi ta vaãn coøn duøng chöõ Noâm hoaëc chöõ Haùn. Nhieàu ngöôøi laïi quay sang hoïc chöõ Phaùp. Baûn Kinh Thaùnh tieáng Vieät ñaõ ñöôïc söû duïng loái vaên chöông bình daân, ai ñoïc cuõng hieåu ñöôïc, deã phoå bieán cho moïi töøng lôùp ngöôøi Vieät."

Cuoán Kinh Thaùnh tieáng Vieät sau ñoù ñaõ taùi baûn nhieàu laàn trong ngoùt 80 naêm vaø hieän nay vaãn coøn ñöôïc öa chuoäng, chöùng toû taøi naêng vaø coâng ôn cuûa baø Cadman vó ñaïi bieát bao.

Nhöng baø Cadman khoâng phaûi chæ phieân dòch Kinh Thaùnh, baø coøn laø ngöôøi chuyeån ngöõ cuoán thaùnh ca ñaàu tieân cuûa giaùo hoäi Tin Laønh, khi aáy goïi laø Thô Thaùnh. Ñaây cuõng laø böôùc tieân phong trong nhaïc duøng trong nhaø thôø baèng tieáng Vieät.

OÂng baø Cadman sau khi hoaøn taát cuoán Kinh Thaùnh vaø Thô Thaùnh tieáng Vieät, ñaõ baét ñaàu vieát tôø baùo ñaàu tieân cuûa Hoäi Thaùnh Tin Laønh Vieät Nam laáy teân laø Thaùnh Kinh Baùo. Soá ñaàu tieân phaùt haønh vaøo thaùng Ba naêm 1931. Ñaây laø tôø thoâng tin, baùo caùo coâng taùc truyeàn giaùo, phoå bieán caùc baøi giaûng, cung caáp caùc baøi hoïc cho Tröôøng Chuû Nhaät cuûa Hoäi thaùnh trong hôn 15 naêm. Caùc baøi vôû ñeàu do oâng baø Cadman chuû bieân vôùi söï ñoùng goùp cuûa moät soá muïc sö truyeàn ñaïo ngöôøi Vieät, noåi danh nhaát laø oâng Ñoã Ñöùc Trí. Tôø baùo naøy vaãn coøn laø taøi lieäu nghieân cöùu quyù giaù cho nhöõng ai muoán söu khaûo veà Hoäi Thaùnh Tin Laønh Vieät Nam.

Baø Cadman sau 30 naêm phuïc vuï Chuùa taïi Vieät Nam, ñaõ qua ñôøi ngaøy 26 thaùng Tö naêm 1946 taïi Saøi Goøn. OÂng Cadman sau ñoù ñaõ veà Hoa-kyø nghæ moät thôøi gian, tuïc huyeàn vôùi baø Anna Kegerize naêm 1948, vaø laïi sang Vieät Nam.

Khi aáy nhaø in Tin Laønh ñaõ chuyeån töø Haø-noäi vaøo Ñaø-laït. Ngaøy 30 thaùng Möôøi Moät naêm 1948 oâng Cadman döï ñònh ra Haø-noäi ñeå di chuyeån noát caùc duïng cuï in aán vaøo Ñaø-laït, nhöng oâng bò tai bieán maïch maùu naõo. Ngaøy 7 thaùng Möôøi Hai naêm 1948 oâng qua ñôøi vaø ñöôïc choân caát taïi Ñaø-laït.

Caû oâng vaø baø Cadman ñeàu ñöôïc choân caát taïi Vieät-nam, vuøng ñaát maø hoï ñaõ ñem caû ñôøi soáng hi sinh phuïc vuï. Hieän nay moãi khi con daân Chuùa caàm ñeán quyeån Kinh Thaùnh (1925) baûn cuõ, neân nhôù ñeán oâng baø Cadman. Rieâng Hoäi Thaùnh Tin Laønh Haø-noäi toïa laïc taïi soá 2 phoá Ngoõ Traïm cuõng khoâng bao giôø coù theå queân ôn khai saùng cuûa oâng baø Muïc sö vaø Giaùo Só Cadman."

*

Caâu chuyeän xöa treân ñaây phaûn aùnh tình thöông cuûa hai trong soá nhöõng ngöôøi tieân phong truyeàn giaùo Tin Laønh cho Vieät Nam. OÂng baø ñaõ soáng vaø cheát taïi Vieät Nam khoâng phaûi vì moät chuû thuyeát naøo, nhöng chæ muoán Tin Möøng cöùu ñoä cuûa Chuùa Gieâ-xu ñöôïc ñeán vôùi ngöôøi Vieät, vaø nhieàu ngöôøi ñöôïc höôûng haïnh phuùc thaät do Chuùa ban cho.

Ñieàu chuùng ta thaùn phuïc hôn caû laø ñaàu theá kyû 20, khi saùch baùo Vieät Nam duøng chöõ Quoác Ngöõ coøn hieám hoi thì Tin Laønh ñaõ coù toaøn boä cuoán Kinh Thaùnh (1925), cuoán Thaùnh Ca (Thô Thaùnh), vaø caû moät taïp chí mang teân Thaùnh Kinh Baùo. Khoâng ai choái caõi ñöôïc raèng caùc taùc phaåm naøy, so vôùi thôøi ñaïi, mang giaù trò vaên chöông cao, ñoùng goùp raát nhieàu cho vieäc phoå truyeàn tieáng Vieät vaø ñöa nhieàu theá heä ngöôøi Vieät vaøo nieàm tin ñaët nôi chaân thaàn laø Chuùa Cöùu Theá Gieâ-xu.

Nguyeãn Sinh