A-tha-li, Người Ðàn Bà Gian Ác
II Các Vua 8, 11; II Sử Ký 22-24
CÂU HỎI THẢO LUẬN
1. Xin đọc II Các Vua 8:26; I Các Vua 16:30-31; II Sử ký 18:1 và 21:5-6 và cho biết A-tha-li là ai trong gia đình A-háp/Giê-sa-bên?
2. A-tha-li đã ảnh hưởng trên chồng, con và cháu như thế nào?
(1) Với chồng:
(2) Với con:
(3) Với cháu:
3. Là vợ, mẹ hay bà, quý vị có thể tạo những ảnh hưởng nào trong gia đình? Chúng ta cần làm gì để có thể tạo được những ảnh hưởng tốt?
A-THA-LI
Người Ðàn Bà Gian Ác
II Các Vua 8, 11; II Sử Ký 22-24
Ý nghĩa tên A-tha-li
A-tha-li có nghĩa là “Chúa Hằng Hữu làm cho đau đớn, buồn phiền,” hay cũng có nghĩa là “bị cất bỏ khỏi Chúa.”
Nguồn gốc gia đình
Thánh Kinh ghi như sau:
A-cha-xia được hai mươi tuổi khi người lên làm vua, và cai trị một năm tại Giê-ru-sa-lem. Mẹ người tên là A-tha-li, cháu gái của Ôm-ri, vua Y-sơ-ra-ên (II Các vua 8:26)
Dựa vào câu này, chúng ta biết bà A-tha-li là cháu nội của Ôm-ri, vua Y-sơ-ra-ên. Con trai Ôm-ri là A-háp, vì thế A-tha-li là con gái của vua A-háp và bà Giê-sa-bên. Giê-sa-bên là con gái một thầy tế lễ thờ thần Ba-anh, thuộc chủng tộc Phê-ni-xi. A-tha-li mang trong người hai giòng máu: Y-sơ-ra-ên và Phê-ni-xi. Là con gái của ông vua và bà hoàng hậu tội lỗi và độc ác nhất trong lịch sử Y-sơ-ra-ên, nên A-tha-li có nhiều điểm giống cha mẹ. Về Ôm-ri, ông nội của A-tha-li, Kinh Thánh ghi như sau:
Ôm-ri làm điều ác trước mặt Ðức Giê-hô-va, ăn ở tệ hơn các người tiên bối người (I Các vua 16:25)
Một người con gái lớn lên trong một gia đình giàu có, quyền thế nhưng nổi tiếng là tàn ác và thờ tà thần nên chúng ta không ngạc nhiên khi thấy cuộc đời của người đó cũng đầy dẫy hình tượng và tội ác. Chúng ta học về người đàn bà không mấy tốt đẹp này để nhìn thấy ảnh hưởng sâu đậm của cha mẹ trên đời sống con cái. Hơn nữa, Kinh Thánh đã ghi lại gương tốt cũng như gương xấu của người xưa để dạy dỗ chúng ta. Ước mong khi nhìn vào cuộc đời bà A-tha-li chúng ta sẽ thấy những gương xấu và ảnh hưởng tai hại của những người không kính sợ Ðức Chúa Trời, hầu tránh cho chính mình con đường nguy hiểm đó.
Hôn nhân của A-tha-li
II Sử Ký ghi như sau:
Giô-sa-phát đã được nhiều của cải và sự vinh hiển, bèn kết sui gia cùng A-háp(18:1)
Và:
Giô-ram được ba mươi hai tuổi khi lên ngôi làm vua và người cai trị tám năm tại Giê-ru-sa-lem. Người đi trong con đường của các vua Y-sơ-ra-ên, theo điều nhà A-háp đã làm, vì người có cưới con gái A-háp làm vợ; người làm điều ác trước mặt Ðức Giê-hô-va (21: 5-6)
Tuy chỉ mấy câu ngắn ngủi nhưng cho chúng ta những chi tiết như sau: Trong thời này, nước Do Thái đã bị chia làm hai. Giô-sa-phát làm vua Giu-đa, là vương quốc ở phía nam, còn A-háp làm vua Y-sơ-ra-ên, là vương quốc phía bắc. Hai nước Giu-đa và Y-sơ-ra-ên nghịch thù nhau. Giô-sa-phát kính sợ Ðức Chúa Trời và đi trong đường lối của Ngài nên được Chúa ban phước, cho đất nước của ông được hùng mạnh. Tuy nhiên, khi hùng mạnh và giàu có rồi, vua Giô-sa-phát bắt đầu đi theo ý riêng.
Kinh Thánh cho biết, khi Giô-sa-phát đã giàu có và thịnh vượng rồi, bèn kết sui gia cùng A-háp là vua Y-sơ-ra-ên. Giô-sa-phát biết gia đình A-háp là gia đình thờ thần tượng, làm nhiều điều gian ác trước mặt Chúa, nhưng vì lợi ích về chính trị và quân sự, ông đã kết sui gia với A-háp. Ông đã cưới A-tha-li, con gái của A-háp, cho con trai của ông là Giô-ram. Từ đó mối quan hệ giữa hai nước Giu-đa và Y-sơ-ra-ên trở nên thân thiện hơn. Tuy nhiên, khi Giô-sa-phát qua đời, Giô-ram nối ngôi cha cai trị Giu-đa và A-tha-li trở thành hoàng hậu, thì A-tha-li bắt đầu làm giống như mẹ là Giê-sa-bên. Bà khống chế gia đình chồng, lạm dụng quyền của chồng và đưa cả nước Giu-đa vào con đường tội lỗi.
Ðời Sống và Ảnh Hưởng của A-tha-li
Ảnh hưởng đối với chồng
Khi Giê-sa-bên, mẹ của A-tha-li được vua A-háp cưới làm vợ và trở thành một thành viên trong hoàng gia Y-sơ-ra-ên, bà đã đem hình tượng tà thần vào hoàng cung và cả nước Y-sơ-ra-ên. A-tha-li, con gái của Giê-sa-bên khi trở nên vợ của vua Giô-ram, và là hoàng hậu nước Giu-đa, bà cũng đã đem vào hoàng cung và cả nước Giu-đa những hình tượng tà thần mà Ðức Chúa Trời gớm ghiếc. Kinh Thánh nói về ảnh hưởng của A-tha-li như sau:
Giô-ram được ba mươi hai tuổi khi lên ngôi làm vua và người cai trị tám năm tại Giê-ru-sa-lem. Người đi trong con đường của các vua Y-sơ-ra-ên, theo điều nhà A-háp đã làm; vì người có cưới con gái A-háp làm vợ; người làm điều ác trước mặt Ðức Giê-hô-va (II Sử ký 21:5-6)
Theo câu Kinh Thánh này, khi chồng lên làm vua, A-tha-li đã ứng xử giống như mẹ của bà đối với vua A-háp: dựa vào quyền thế của chồng để làm điều tội lỗi và gian ác. Một tác giả nọ viết về A-tha-li như sau:
Sự độc ác và xấu xa nằm trong mạch máu của A-tha-li. Bà là cháu nội của Ôm-ri, một người đã giết người để đoạt ngôi vua. Bà là con gái của A-háp, là người nối ngôi một ông vua cha vô đạo đức và mẹ bà là Giê-sa-bên, người mà cái tên đã trở thành đồng nghĩa với sự tàn ác, xấu xa. A-tha-li được nuôi nấng dạy dỗ tại Y-sơ-ra-ên, nơi kinh thành Sa-ma-ri, trong cung điện của cha mẹ, nơi đầy dẫy hình tượng tà thần. A-tha-li đã lớn lên trong một khung cảnh hoàn toàn chối bỏ Ðức Chúa Trời. Từ khi mẹ bà đem tà thần Ba-anh vào Y-sơ-ra-ên, đất nước này đã trở thành bại hoại về mặt luân lý và đạo đức, từ bỏ Ðức Chúa Trời và những luật lệ tốt đẹp của Ngài.
Khi chồng lên làm vua, A-tha-li đã dựa vào quyền của chồng để thao túng, cổ võ dân chúng thờ tà thần Ba-anh. Không những thế, bà còn xui giục chồng giết những người trung thành với Ðức Chúa Trời, trong số đó có các em trai của vua Giô-ram. II Sử ký 21:4 ghi như sau:
Khi Giô-ram lên ngôi nước cha mình, làm cho mình mạnh mẽ, bèn lấy gươm giết các em mình và mấy người quan trưởng của Y-sơ-ra-ên.
Kinh Thánh cũng ghi lại những việc làm của vua Giô-ram, chồng A-tha-li như sau:
Giô-ram cũng lập những nơi cao trong các núi Giu-đa, xui cho dân cư thành Giê-ru-sa-lem thông dâm, và khiến cho dân Giu-đa lầm lạc.
Vì những việc tàn ác của Giô-ram, tiên tri Ê-li gởi thư khuyến cáo Giô-ram:
Bởi ngươi không đi theo đường lối của Giô-sa-phát, cha ngươi, lại cũng chẳng đi theo con đường của A-sa vua Giu-đa, nhưng đã đi theo đường lối của các vua Y-sơ-ra-ên, xui cho người Giu-đa và dân cư thành Giê-ru-sa-lem thông dâm y như nhà A-háp đã làm vậy, và cũng đã giết các em ngươi về nhà cha của ngươi, là nhữngngười tốt hơn ngươi. Nầy, Ðức Giê-hô-va sẽ giáng họa lớn trên dân sự ngươi, trên con cái ngươi, trên các vợ ngươi, cùng trên các tài vật của ngươi. Còn chính mình ngươi, sẽ bị bệnh trong gan ruột ngày càng nặng cho đến đỗi gan ruột tan rớt ra (II Sử ký 21:11-15)
Chúng ta có đủ lý do để nói rằng, vua Giô-ram không kính sợ Chúa, không cai trị nước cách tốt đẹp như vua cha nhưng theo tà thần và chối bỏ Chúa vì ông bị A-tha-li, người vợ ngoại đạo, điều khiển và lấn quyền.
Vua Giô-ram, chồng của A-tha-li cai trị được tám năm thì qua đời. Vì A-tha-li tạo ảnh hưởng xấu trên chồng, xui giục chồng giết hại người lành và đưa dân chúng vào con đường thờ hình tượng nên khi Giô-ram chết không ai thương tiếc.
Kinh Thánh ghi về cái chết của Giô-ram như sau:
Sau các việc ấy, Ðức Giê-hô-va hành hại người, khiến cho bị bệnh bất trị trong ruột. Ngày qua tháng lụn, xảy cuối năm thứ nhì thì ruột gan Giô-ram vì bệnh tan rớt ra, và người chết cách đau đớn dữ tợn; dân sự không xông thuốc thơm cho người như đã xông cho tổ phụ người. Khi người lên ngôi thì tuổi được ba mươi hai và người cai trị tám năm tại Giê-ru-sa-lem. Người qua đời chẳng ai thương tiếc người. Người ta chôn người trong thành Ða-vít, song chẳng phải tại mồ các vua (II Sử ký 21:18-20)
Một tác giả khác viết về A-tha-li như sau:
Vua Giô-ram cai trị được tám năm thì qua đời, không một người thương tiếc. Ông chết vì một chứng nan y không có thuốc chữa, qua lời nói trước của một tiên tri của Ðức Chúa Trời. Trong thời gian trị vì, ông đã bị A-tha-li, người vợ có tính cứng cỏi và hung dữ khuynh đảo chồng trong mọi sự. A-tha-li, vốn thừa hưởng cái gia sản độc ác và tội lỗi của mẹ, đã bắt chước mẹ, đem tà thần Ba-anh vào gia đình chồng và đất nước của chồng, khiến Giu-đa từ một nước kính thờ Ðức Chúa Trời trở thành một nước thờ hình tượng.
Chính vì tội thờ hình tượng mà cả hai nước Y-sơ-ra-ên và Giu-đa đã bị Ðức Chúa Trời trừng phạt và cuối cùng bị mất vào tay người A-sy-ri và người Ba-by-lôn.
Ảnh hưởng đối với con
Trước khi Giô-ram chết, các con trai của ông đã bị người Phi-li-tin và người Ả-rập tràn vào kinh thành giết chết, đúng như lời tiên tri Ê-li đã bảo trước. Ngoại trừ người con út là A-cha-xia, con của A-tha-li còn sống sót. Dân chúng bèn tôn A-cha-xia lên ngôi tiếp nối vua cha. Từ đó bà A-tha-li trở thành hoàng thái hậu. Khi chồng làm vua, A-tha-li lấn quyền và điều khiển để chồng làm theo ý bà. Bây giờ chồng chết, con trai lên làm vua, A-tha-li lại nắm quyền trên con và với quyền hành của con trong tay, bà càng khuynh đảo nước Giu-đa nhiều hơn nữa. II Sử ký ghi về triều đại của A-cha-xia như sau: A-cha-xia được hai mươi hai tuổi khi người tức vị. Người cai trị một năm tại Giê-ru-sa-lem. Tên mẹ người là A-tha-li, con gái của Ôm-ri. Người cũng đi theo các đường lối của nhà A-háp; vì mẹ người là kẻ bày mưu giục người làm điều ác. Người làm những điều ác trước mặt Ðức Giê-hô-va, như nhà A-háp đã làm; vì sau khi vua cha qua đời, nhà A-háp làm kẻ bày mưu cho người, gây cho người bị bại hoại - 22:2-4.
Qua điều Kinh Thánh ghi lại, chúng ta thấy rõ rằng A-tha-li đã xui giục con trai làm điều ác: “Mẹ người là kẻ bày mưu giục người làm điều ác.” Con trai lên ngôi còn trẻ, không có kinh nghiệm lãnh đạo và cai trị nước, trong khi đó bà A-tha-li không những là người nhiều tham vọng, hay lấn quyền nhưng còn có kinh nghiệm điều khiển vua, là chồng bà trước kia. Vì thế đây là cơ hội cho A-tha-li đem kinh nghiệm ra sử dụng. Bà làm cố vấn cho con để con giúp bà thực hiện những mưu đồ gian ác. Không những một mình bà A-tha-li điều khiển và tạo ảnh hưởng tai hại trên con là vua A-cha-xia, nhưng Kinh Thánh cho biết, những người bà con trong gia đình A-háp cũng xui giục A-cha-xia phạm tội. Ðây thật là những ngày đen tối trong lịch sử của nước Giu-đa. Ðiều tai hại A-tha-li đã làm cho con bà là: lạm dụng vương quyền của con để thực hiện những mưu đồ tàn ác, đen tối, đem tà thần vào nước Giu-đa và giết hại người lành. A-tha-li không làm gương tốt cho con noi theo nhưng còn xui giục con làm điều gian ác. Chính vì thế mà Ðức Chúa Trời đã dùng người chung quanh tiêu diệt A-cha-xia. A-cha-xia nghe theo mưu của nhà A-háp cùng với vua Y-sơ-ra-ên đi đánh Sy-ri, trong trận chiến đó ông bị thương và sau đó bị giết chết. Kinh Thánh ghi như sau: Việc A-cha-xia đi đến cùng Giô-ram bởi ý Ðức Chúa Trời, và gây cho người bị bại hoại (II Sử ký 22:7).
Ảnh hưởng đối với cháu
Ðối với chồng và con, A-tha-li lấn quyền và thao túng mọi sự, còn đối với cháu, bà đã làm gì? Chúng ta hãy cùng nhìn vào những điều Kinh Thánh ghi lại để thấy những việc làm kinh khủng của người đàn bà gian ác này. A-cha-xia, con trai của A-tha-li làm vua được một năm thì bị chết trong chiến trận. Khi con chết đáng lẽ A-tha-li phải tỉnh thức, nhìn thấy tội của mình và ăn năn. Nhưng trái lại, bà thấy đây là cơ hội tốt để chính bà lên làm vua. A-tha-li muốn chiếm ngôi vua nhưng các con của A-cha-xia ngăn trở tham vọng của bà thành sự thật. A-cha-xia có nhiều con trai, những đứa con trai đó là cháu nội của A-tha-li. Theo đúng luật, một trong những đứa cháu nội của A-tha-li sẽ lên ngôi làm vua thế cho cha, nhưng bà muốn ngôi vua về tay bà. Ðể đạt được tham vọng đó, điều bà A-tha-li phải làm là giết hết tất cả những đứa con trai có quyền kế vị ngôi vua trong gia đình chồng, trong số đó có cháu nội của chính bà.
Ðây là điều tàn ác ghê gớm. Vì tham quyền thế và danh vọng, A-tha-li đã không ngần ngại khi giết người, dù là giết con cháu của mình. Kinh Thánh ghi như sau:
Khi A-tha-li, mẹ của A-cha-xia thấy con trai mình đã chết, bèn chỗi dậy diệt cả giòng giống vua Giu-đa... và A-tha-li cai trị trên xứ (II Sử ký 22:10, 12)
Có lẽ trong lịch sử nhân loại chưa bao giờ có chuyện bà nội giết cháu để đoạt ngôi như trường hợp của A-tha-li. Sau khi giết hết những đứa cháu có thể tranh giành ngôi vua với mình, A-tha-li đã lên ngôi và cai trị Giu-đa trong sáu năm. Bà là người đàn bà duy nhất cai trị nước Giu-đa. Bà sinh ra là con gái của một vị vua, sau đó là vợ của vua, rồi làm mẹ vua và cuối cùng, A-tha-li đã đạt đến đỉnh danh vọng mà bà mơ ước: chính bà là vua, dù là làm vua trên xương máu của con cháu. Khi chồng và con làm vua, bà là cái uy quyền ở đằng sau ngai vàng. Bây giờ, được làm vua, bà là cái uy quyền ở trên ngai vàng. Sức mạnh, uy quyền và khả năng của A-tha-li được biểu lộ mạnh mẽ và rõ ràng trên mọi người dân trong nước. Sức mạnh đó được bày tỏ cách tàn ác đối với những người không cùng quan điểm với bà.
Dưới triều đại của A-tha-li, một phần đền thờ của Ðức Chúa Trời đã bị phá dỡ để lấy vật liệu xây đền thờ Ba-anh và những vật thánh trong đền thờ bị đem dâng cho thần Ba-anh. Kinh Thánh ghi như sau:
A-tha-li, người đàn bà độc ác kia và các con trai bà đã phá hủy đền của Ðức Chúa Trời, và chúng nó đã dâng các vật thánh của đền Ðức Giê-hô-va cho thần Ba-anh (II Sử ký 24:7)
Dù con người dùng mưu mô để thao túng lịch sử và tiêu diệt con dân Chúa, Ðức Chúa Trời vẫn tể trị trên mọi sự. A-tha-li không biết rằng trong khi bà ra lệnh giết hết tất cả con trai của A-cha-xia, đứa nhỏ nhất, mới một tuổi, đã được cứu thoát. Một người em của vua A-cha-xia, là vợ thầy tế lễ Giê-hô-gia-đa đã giấu đứa bé trong đền thờ trong suốt sáu năm A-tha-li làm vua. Ðến đúng thời điểm và trong sự hướng dẫn của Chúa, thầy tế lễ, với sự hỗ trợ mạnh mẽ của giới lãnh đạo và toàn thể dân chúng, đã đem hoàng tử Giô-ách, lúc đó được bảy tuổi, ra mắt mọi người và tôn làm vua. Khi nghe dân chúng tung hô một vị vua mới, bà A-tha-li đến để xem thử mọi việc như thế nào. Khi thấy dân chúng tôn một hoàng tử còn nhỏ làm vua, bà la lên để có hạ thần chống lại đám người phản ngụy nhưng không ai theo bà nữa.
Cuối cùng bà A-tha-li đã bị giết bằng gươm. Chi tiết cái chết của bà ghi trong sách II Sử ký chương 23. Khi A-tha-li chết, Kinh Thánh cho biết:
Hết thảy dân sự của xứ đều vui mừng và thành được bình tịnh (23:21)
Kết Luận
Qua sự việc xảy ra cho A-tha-li chúng ta thấy Ðức Chúa Trời là Ðấng công bình, ai gieo gì gặt nấy. Bà đã dùng gươm để đạt được điều mình mong muốn và vì thế bà đã chết vì gươm. Chúng ta cũng thường nghe câu “Mẹ nào con nấy” hay “Cha nào con nấy.” Ảnh hưởng của cha mẹ trên con cái là điều không thể chối cãi được. Bà Giê-sa-bên sống một cuộc đời gian ác và chết cách thảm thương, không ai thương tiếc. A-tha-li, con gái của bà cũng giống như mẹ: sống trong gian ác và chết thảm thương, không ai thương tiếc.
Cha mẹ luôn luôn có một ảnh hưởng lớn lao trên con cái. Nếu muốn con cái trở nên người đạo đức, kính sợ Chúa và có đời sống làm vinh Danh Chúa, chính chúng ta phải có đời sống đạo đức, kính sợ Chúa và làm rạng Danh Chúa. Không gì phước hạnh cho con cái hơn là có người cha người mẹ lấy đời sống tốt đẹp làm gương, để lại cho con một gia sản tinh thần cao quý, trong sạch và đạo đức. Cũng không gì tệ hại cho con em chúng ta cho bằng có người cha người mẹ có đời sống đi ngược với lời Chúa dạy, tội lỗi, xấu xa và gian ác. Cầu xin Chúa giúp chúng ta nhìn thấy tầm quan trọng của việc dạy con và làm gương cho con, để chúng ta cẩn thận sống theo lời Chúa dạy, hầu để lại mẫu mực tốt đẹp cho con cái noi theo.
